
Republika Czeska - spacer uliczkami Starego Miasta Ołomuńca. Część. I - Górny Rynek
Wycieczka z dnia 25 maja 2017r.
Zwiedzając Republikę Czeską lub inaczej Czechy (czes. Česká republika, Česko)) zawitaliśmy do jednej z trzech historycznych krain jakim są Morawy (czes. Morava) leżące we wschodniej części Republiki Czeskiej.
... podział Republiki Czeskiej na trzy krainy historyczne
Podróżując przez Morawy odwiedziliśmy Brno będące drugim co wielkości miastem Czech oraz największym miastem Moraw. Po krótkim pobycie w Brnie pojechaliśmy do oddalonego od niego o ok. 80 km Ołomuńca.
Lokalizację Ołomuńca oraz dojazd z Brna pokazuję na załączonych mapkach.
Ołomuniec (czes.Olomouc) – jest
miastem leżącym we wschodniej części Czech, u ujścia Młyńskiego
Potoku i Bystrzycy do Morawy.
Jest jednym z najważniejszych w skali
kraju ośrodków administracyjnych, przemysłowych,
handlowo-usługowych, akademickich i kulturalnych. Stanowi
historyczną stolicę Moraw (czes.Morava
).
Historia Ołomuńca sięga tysiąca lat gdyż pierwsza
wzmianka o Ołomuńcu pochodzi z 1017 r. Pięćdziesiąt lat później
był już siedzibą biskupstwa.
Od roku 1187 miasto zostało stolicą Moraw, a od 1253 r. uzyskało status miasta królewskiego. Przez następne stulecia Ołomuniec był drugim, po Pradze, największym ośrodkiem miejskim na obszarze dzisiejszej Republiki Czeskiej.
Po wojnie trzydziestoletniej w czasie której w 1642 roku wojska szwedzkie zajęły i zniszczyły miasto, stolica Moraw została przeniesiona do Brna.
W ostatnich latach Ołomuniec dzięki odbudowie swoich zabytków w rejonie Starego Miasta, dobrych połączeń komunikacyjnych jest coraz częściej odwiedzany przez turystów z całej Europy - w tym również z Polski. Z Katowic samochodem autostradą A1 jest 190 km, zaś z Bielska Białej drogą S2 ok.155 km.
1
- Rynek Górny
2
- Ratusz Miejski
3
- Kolumna Trójcy Przenajświętszej
4
- Zegar astrologiczny orloj
5
- Fontanna Juliusza Cezara
6
- Fontanna Herkulesa
7
- Fontanna Ariona
8
- Pałac Salma
9
- Pałac Edelmanowa
10
- Budynek Teatru Morawskiego – Filharmonia
11
- Pałac Petrasza
12
- Dolny Rynek
34
- Kościół św.Maurycego
35
- Fontanna Merkurego
W okresie od XI do XVI wieku Ołomuniec stał się ważnym ośrodkiem handlowym oraz kościelnym, a jak bardzo kościelnym niech świadczy poniższa rycina z 1593 roku autorstwa Jana Willenberga pobrana z Wikipedii.
Po otrzymaniu praw miejskich budownictwo zaczęło przyjmować bardziej uporządkowany charakter, skupiając się wokół placów miejskich z których odchodziły uliczki. Największym takim placem był główny rynek, dzisiaj nazywany Rynkiem Górnym (czes.
Horní náměstí) - na planie nr 1.
Wokół rynku znajdują się zabytkowe kamienice, ale największą budowlą rzucającą się w oczy stanowi stojący centralnie Ratusz (czes.
Radnice) - na planie nr 2, oraz Kolumna
Trójcy Przenajświętszej (czes.
Sloup Nejsvětější Trojice) - na planie nr 3.
Historia ratusza w tym miejscu sięga lat 1378 kiedy to wybudowano drewniany ratusz który całkowicie spłonął na początku XV wieku. Odbudowa nastąpiła w XV wieku. Jest dwupiętrowy z wewnętrznym dziedzińcem wewnętrznym oraz wysoką kwadratową wieżą.
Ratusz który dzisiaj stoi na Rynku Górnym został wybudowany z kamienia łamanego w latach 1444 - 1474 jako budynek trzy skrzydłowy pełniący funkcję władz miasta a również hali targowej.
Budynek był odnawiany na początku XX wieku a
neogotycka fasada pochodzi z lat 1902-1904. Obecnie jest siedzibą władz
miasta, a jak widać na moich zdjęciach znowu trawa remont.
Fakt
ten nie dziwi, wszak w tym roku miasto będzie obchodziło 1000 lecie
swego istnienia, będą obchody, zjadą się oficjele i wszystko musi się
błyszczeć.
Z poza rusztowań i zasłon widać kilka ciekawych elementów architektonicznych jak ciekawy gotycki wykusz ratuszowej kaplicy, czy renesansowe schody z początku XVI wieku.
Przy schodach ciekawy jest wejściowy portal oraz na kamiennej balustradzie schodów kilka wykutych herbów reprezentujących ziemie którymi zarządzał cesarz Rudolf II.
Na północnej, zewnętrznej ścianie ratusza znajduje się ciekawy zegar astronomiczny (czes. orloj) - oznaczony na planie nr 4.
W tym miejscu już od XV wieku znajdował się zegar astronomiczny z poruszającymi się figurkami, wybijający kuranty. Na przestrzeni wieków jego wygląd zmieniał się kilkakrotnie.
W
czasie II wojny światowej zegar został zniszczony. W roku 1955
zamontowano obecnie oglądany zegar ze scenami z życia i
pracy mieszkańców tego regionu. Najcenniejszymi zabytkami wnętrza ratusza są gotycka Sala Obrad,
posiadająca piękne sklepienie oraz kaplica św. Hieronima z freskami i obrazami.
Drugim najważniejszym obiektem który dominuje na Rynku Górnym w Ołomuńcu jest Kolumna Trójcy Przenajświętszej (czes.
Sloup Nejsvětější Trojice) - na planie nr 3.

Została zaprojektowana i wybudowana w latach 1716 - 1754 przez Wacława Rendera, architekta cesarskiego i miejskiego kamieniarza. Artysta nie doczekał końca budowy, gdyż umarł w 1733 roku.
Przed śmiercią artysta zapisał w testamencie cały swój majątek na dokończenie budowy kolumny, dzięki czemu możemy dzisiaj podziwiać wysoką na 35 metrów budowlę. Historia powstania tej kolumny jest bardzo długa i zaczęła się od momentu kiedy jako dziękczynienie za zwalczenie epidemii w Ołomuńcu pierwotnie miano wybudować Kolumnę Mariacką (zobaczymy ją po przejściu na Rynek Dolny).
Wacławowi Renderowi kolumna wydawała się za mało dostojna i postanowił na Rynku Górnym wybudować przy dużym udziale swoich środków pieniężnych większą i bogatszą w zdobienia kolumnę.
Od wysokości pierwszego piętra kolumnę kończyło kilku następnych wykonawców, między innymi Franciszek Thonecki, Jan Rokicki i Augustyn Scholz - im również nie udało się przed śmiercią zobaczyć gotowego dzieła.
Budowę ukończył Jan,Ignacy Rokicki, syn zmarłego Rokickiego. Rzeźby umieszczone na kolumnie wykonywali Filip Sattler, a po jego śmierci Andrzej Zahner który jest wykonawcą 18 rzeźb i 9 płaskorzeźb.
Jak widać kolumna jest na tyle duża, że w jej wnętrzu znajduje się mała kaplica z płaskorzeźbami. Na zewnątrz na szczycie ustawiona jest pozłacana rzeźba Trójcy Świętej a na trzonie rzeźby Archanioła Gabriela i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Całość uzupełnia 18 rzeźb świętych i 14 płaskorzeźb. Ciekawostką może być fakt, że kolumna jest najwyższą rzeźbą w Republice Czeskiej. Od roku 2000 znajduje się na światowej liście dziedzictwa kultury UNESCO.
Charakterystycznymi
dla Ołomuńca są spotykane na każdym kroku fontanny i zdroje - można
powiedzieć, że jest to miasto fontann. Jak podają źródła w różnych
częściach miasta jest ich ok. 30 szt. Najładniejsze to fontanny barokowe skupione na Starym Mieście.
Kiedyś
mieszkańcy Ołomuńca czerpali wodę ze studni kopanych na działkach.
Jednak nie wszędzie była taka możliwość, więc budowano ogólnodostępne
publiczne zdroje.
Trzy takie ujęcia wody są rozmieszczone wokół ratusza na Rynku Górnym.
Powyżej trzy zdjęcia tzw. Fontanny Juliusza Cezara (czes. Caesarova kašna) - na planie nr 5. Jest to zabytkowa barokowa fontanna która przedstawia legendarnego założyciela miasta Juliusza Cezara.
Została wybudowana w 1725 roku w formie basenu w kształcie rozety z umieszczonym pośrodku posągiem Cezara na koniu. Na dole dwie postacie symbolizują rzekę Morawę i Dunaj.
U stóp konia siedzi pies będący symbolem wierności Ołomuńca cesarzowi Austrii. Projektantem i wykonawcą był ołomuniecki mistrz kamieniarski Wacław Render - ten sam któremu zawdzięczamy Kolumnę Trójcy Przenajświętszej (czes.
Sloup Nejsvětější Trojice) pokazaną wcześniej.
Również na Rynku Górnym można podziwiać dwie następne zabytkowe fontanny - Fontannę Herkulesa i Fontannę Ariona.
Fontanna Herkulesa (czes.
Herkulova kašna) - na planie nr 6, została wybudowana w 1687 roku wg projektu artysty ze Znojna Michaela Mandika.
Fontanna ukazuje antycznego herosa Herkulesa trzymającego symbol miasta występujący w jego herbie - orlicę, którą Herkules broni przed siedmiogłową hydrą. Ciekawostką jest fakt, że pierwotnie fontanna stała w innym miejscu rynku i została przeniesiona w obecne miejsce w 1716 roku w czasie rozpoczęcia budowy kolumny Trójcy Przenajświętszej.
Zaś Fontanna Ariona (czes. Ariónova
kašna) - na planie nr 7 ma dłuższą historię. Pierwotnie była już planowana w pierwszej połowie XVIII wieku lecz budowa nie doszła do skutku. W XIX wieku powrócono do pomysłu lecz i tym razem go nie zrealizowano. W czasie rekonstrukcji Górnego Rynku w 1995 roku była w planie realizacyjnym, lecz z uwagi na wielką powódź została dopiero wybudowana i oddana do użytku w 2002 roku.

Motywem fontanny jest grupa rzeźb symbolizująca opowieść o greckim Aronie uratowanym przez delfiny, które ukochały sobie jego śpiew. W fontannie widać trzy grupy rzeźb.
Centralnie, alegoryczny obelisk na skorupie żółwia, oraz po bokach dwójka dzieci na mniejszych żółwiach oraz postać Ariona z delfinem.
Fontanna Ariona jest ulubionym miejscem fotografowania się turystów i młodych par zaślubionych w pobliskim ratuszu. Od roku 2005 oficjalnie można się kąpać w tej fontannie co sprawia w upalne dni dużą frajdę dzieciakom.
Górny Rynek otaczają ze wszystkich stron zabytkowe kamieniczki - co widać na wszystkich wcześniejszych zdjęciach. Poniżej pokażę kilka w zbliżeniu.
Po lewej, za Kolumną Trójcy Przenajświętszej widać potężną bryłę tzw. Pałacu Salma (czes. Salmův palác) - na planie nr 8. Wybudowany w narożniku dwóch ulic wychodzących z Górnego Rynku.
Posiada dobrze zachowane piwnice z łukowatymi sklepieniami, na zewnątrz ładny portal wejściowy z końca XVII wieku. Barokowa fasada pochodzi z końca XVIII wieku.
Zaś jego przeciwieństwem, również w pierzei północnej Górnego Rynku może być subtelny zabytkowy Pałac Edelmanowa (czes.
Edelmannův palác) - na planie nr 9. To ten po prawej - za nim kwadratowa wieża kościoła św. Maurycego.
 Pałac Edelmanowa pochodzi z drugiej połowy XVI wieku i był wybudowany przez bogatego mieszczanina, prawnika, burmistrza Ołomuńca - Wacława Edelmana.
Jak widać pałac jest piękną budowlą renesansową w której obecnie mieści się księgarnia. Elewacja bogato zdobiona elementami roślinnymi, płaskorzeźbami ze scenami biblijnymi. W portalu wejściowym znajduje się herb rodu Edelmanów. Ciekawostką może być fakt, że w XIX wieku w tym budynku funkcjonował ratusz.
W pierzei zachodniej Górnego Rynku wyróżnia się budynek Teatru Morawskiego –
Filharmonii (czes.Moravské divadlo) - na planie nr 10.
Budynek Teatru Morawskiego w stylu klasycystycznym zbudowano w roku 1830 wg planów wiedeńskiego architekta Josefa Kornhausela. W teatrze wystawiane są opery, operetki, musikale, spektakle teatralne i widowiska dla dzieci.
Bardzo interesującym budynkiem na Górnym Rynku w pierzei zachodniej jest renesansowy Pałac Petrasza - na planie nr 11.
Pałac Petrasza posiada wewnętrzny dziedziniec z renesansowymi arkadami, zaś fronton wyróżnia się portalem wejściowym z podtrzymującymi gzyms muskularnymi atlantami.
Kończymy nasz spacer po Górnym Rynku i kierujemy się w kierunku południowym na Dolny Rynek (czes. Dolni náměstí) - na planie oznaczony nr 12.
|
|
|